Quy định pháp luật về xử lý chứng cứ và công cụ gây án
Theo Luật Tổ chức điều tra hình sự năm 2015, các quy định về việc thu thập, bảo quản, xử lý và tiêu hủy chứng cứ và công cụ gây án được quy định rõ ràng trong Điều 12 và các điều khoản cụ thể của Bộ luật Tố tụng hình sự nói trên. Tuy nhiên, việc thực thi những quy định này gặp không ít khó khăn trong thực tiễn.
Bất cập trong thực tiễn
Mặc dù đã có quy định, nhưng trong thực tế, nhiều cơ quan còn gặp khó khăn trong việc bảo quản và xử lý chứng cứ. Một trong những vấn đề lớn là thiếu thiết bị và cơ sở vật chất để bảo quản chứng cứ một cách an toàn và khoa học. Nhiều trường hợp chứng cứ bị hư hỏng hoặc mất mát do điều kiện bảo quản không đảm bảo, vi phạm các quy định tại Điều 94 của Bộ luật Tố tụng hình sự 2015.
Ngoài ra, quy trình tiêu hủy chứng cứ thường kéo dài và thiếu minh bạch. Một số vụ việc bị phản ánh rằng thời gian từ khi có quyết định tiêu hủy đến lúc thực hiện còn chậm chễ, gây khó khăn trong việc giải quyết các vụ án. Theo thông tin từ cơ quan chức năng, khoảng 50% vụ việc tiêu hủy chứng cứ chưa tuân thủ đầy đủ các quy trình quy định, dẫn đến nguy cơ làm sai lệch thông tin trong hồ sơ vụ án.
Trách nhiệm của các bên liên quan
Trách nhiệm trong việc xử lý và tiêu hủy chứng cứ không chỉ nằm ở cơ quan điều tra mà còn liên quan đến ý thức và thái độ làm việc của cán bộ công chức. Nhiều cán bộ còn thiếu kinh nghiệm và kiến thức về quy trình xử lý chứng cứ, dẫn đến việc thực hiện không đúng quy định tại Nghị định số 63/2019/NĐ-CP, hướng dẫn thi hành một số quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự về chứng cứ.
Bên cạnh đó, người dân cũng cần nâng cao ý thức và trách nhiệm trong việc cung cấp thông tin và bằng chứng liên quan đến tội phạm. Việc họ không chủ động báo cáo hoặc cung cấp chứng cứ có thể làm giảm hiệu quả của công tác điều tra.
Giải pháp và khuyến nghị
Để cải thiện tình hình, cần có các biện pháp đồng bộ nhằm nâng cao chất lượng công tác xử lý và tiêu hủy chứng cứ. Đầu tiên, các cơ quan chức năng cần tăng cường đầu tư vào cơ sở hạ tầng và trang thiết bị phục vụ cho việc bảo quản chứng cứ. Việc đào tạo chuyên môn cho cán bộ điều tra, nhất là về quy trình xử lý và tiêu hủy chứng cứ cũng cần được chú trọng.
Thứ hai, tăng cường công tác giám sát và thanh tra đối với việc xử lý chứng cứ tại các cơ quan điều tra. Điều này không chỉ giúp phát hiện kịp thời những bất cập mà còn tăng cường tính minh bạch trong quy trình tiêu hủy chứng cứ.
Cuối cùng, đẩy mạnh công tác tuyên truyền để người dân hiểu rõ vai trò của chứng cứ trong việc đấu tranh chống tội phạm, từ đó tích cực hợp tác với cơ quan chức năng trong việc cung cấp thông tin, bảo vệ lợi ích chung của xã hội.
Kết luận
Xử lý và tiêu hủy chứng cứ, công cụ gây án là một khía cạnh quan trọng trong công tác điều tra hình sự. Sự đồng bộ và trách nhiệm của tất cả các bên liên quan sẽ đóng vai trò quyết định trong việc nâng cao hiệu quả của hoạt động này. Khi các quy định được thực thi nghiêm túc và có sự hợp tác tích cực từ người dân, quá trình đấu tranh chống tội phạm sẽ trở nên hiệu quả hơn, góp phần xây dựng một xã hội an toàn và công bằng.
Luật sư Trương Mỹ Phụng
